Tembo hujitokeza hasa kwa ukubwa wao mkubwa na meno ya kuvutia, huku tembo wa Kiafrika akiwa mnyama mkubwa zaidi wa nchi kavu duniani. Licha ya hayo, kwa miaka mingi, idadi ya tembo imepungua kwa kiasi kikubwa na sasa inafikia maelfu, badala ya mamilioni ya waliokuwepo hapo awali.
Unataka kujua kwa nini tembo wako katika hatari ya kutoweka? Basi huwezi kukosa nakala hii kwenye wavuti yetu na data ya 2021, ambapo pia tutakupa baadhi ya hatua ambazo zinaweza kuchukuliwa ili kuokoa spishi hii isipotee.
Udadisi wa Tembo
Kuna mambo mengi ya kutaka kujua kuhusu tembo! Kondo hizi kubwa zina sifa ya utulivu na tabia ya kirafiki, lakini ili kuzifahamu zaidi, unaweza kupendezwa na taarifa zifuatazo:
- Wana matarajio ya kuishi miaka 70.
- Chini ya jua kali la joto kali, hufunika ngozi zao kwa matope mengi ili kujikinga.
- Wanalala kidogo sana, kati ya saa mbili hadi nne kwa siku. Muda uliobaki wanatembea kutafuta chakula.
- Tembo ndiye mnyama pekee mwenye magoti 4.
- Kwenye mrija tu wana misuli 100,000 tofauti.
- Wanaweza kula zaidi ya kilo 250 za chakula kwa siku.
- Zina uwezo wa kunyanyua karibu kilo 300 na kushikilia hadi lita 15 za maji.
- Ubongo wako ndio mkubwa zaidi katika ufalme wa wanyama.
- Masikio ya tembo yana utendaji tofauti: kudhibiti joto la mwili, kuzuia vitisho vinavyoweza kutokea, kusikiliza sauti kwa umbali mkubwa, miongoni mwa mengine.
- Sauti wanayotoa inaitwa "barrito"..
- Mfugo wa kundi anapokufa, tembo wengine huchimba shimo ili kuuweka mwili na kisha kuufunika kwa uchafu na matawi.
- Madume huondoka kwenye kundi wakiwa na umri wa miaka 12.
- Zaidi ya panya, wao Mchwa na nyuki wanaogopa.
- Wanaweza kusisitizwa na mateso ya tembo mwingine.
Sasa kwa nini wao ni miongoni mwa wanyama walio hatarini kutoweka? Kabla ya kujibu swali hili, unahitaji kujua aina za tembo.
Aina za tembo walio hatarini kutoweka
Zamani kulikuwa na aina 350 za tembo duniani, hata hivyo, baada ya muda, karibu wote wametoweka. Hadi miaka michache iliyopita, aina mbili tu za tembo zilijulikana, za Kiafrika na za Asia, za mwisho zikiwa na spishi ndogo tatu. Hata hivyo, tafiti za hivi majuzi [1] zimewafanya wataalam kutenganisha tembo wa savanna wa Kiafrika na tembo wa msitu wa Kiafrika katika spishi mbili tofauti, na hivyo, kwa sasa, kunaaina tatu za mamalia huyu mkubwa anayeishi, zote zikitishiwa:
Tembo wa Asia
Tembo wa Asia (Elephas maximus) asili yake ni bara hili, ambapo anapatikana katika Sumatra, Sri Lanka, India, China na Indonesia Hukaa maeneo yenye vichaka na maeneo ya wazi ambapo kuna uoto mdogo. Ina urefu wa mita 2 hadi 2.5 na ina uzito wa kilo 5,500.
Kuhusu mwonekano wake, tembo wa Asia ana mwili wenye misuli yenye ngozi yenye vivuli vya kijivu na kahawia. Kichwa kimerefushwa na kina umbo tofauti katika kiwango cha paji la uso, pamoja na masikio madogo kuliko yale ya tembo wa Kiafrika. Spishi hii ni shwari sana na ina urafiki, inaishi katika vikundi vya watu zaidi ya kumi na madume huwa peke yake kidogo kuliko jike.
Tembo wa Asia ana aina tatu:
- Tembo wa Sri Lanka (Elephas maximus maximus).
- Tembo wa India (Elephas maximus indicus).
- Sumatran elephant (Elephas maximus sumatranus).
Aina zote ndogo za tembo wa Asia zimeorodheshwa Walio Hatarini na Muungano wa Kimataifa wa Uhifadhi wa Mazingira (IUCN)
African savannah elephant
Tembo wa savannah wa Kiafrika (Loxodonta africana) anajulikana kama mamalia mkubwa zaidi wa nchi kavu kwenye sayari. Mwili wake hufikia mita 7.5 wakati wa kukauka, zaidi ya mita 4 kwa urefu na, kwa ujumla, wanaume wana uzito wa tani 6. Majike ni wadogo kidogo, wanasimama karibu na urefu wa mita 3 na uzito wa juu wa tani 4.5.
Ngozi ya tembo wa savanna ni ya kijivu au kahawia na nywele kwenye ncha ya mkia wake. Wanaume hutengeneza pembe ndefu za ndovu. Spishi huyo ni mtulivu na mwenye urafiki, anaishi katika jumuiya za hadi watu 20 ambapo wanawake hutawala kikundi.
Kwa sasa, tembo wa savanna wa Kiafrika ameondoka kutoka kuchukuliwa kuwa spishi iliyo hatarini hadi kuainishwa aliye hatarini kutoweka, na IUCN.
African Forest Elephant
Tafiti za hivi majuzi za kinasaba zimebainisha kuwa tembo wa msituni wa Kiafrika (Loxodonta cyclotis) na tembo wa savannah wa Kiafrika wanajumuisha spishi mbili tofauti, ikizingatiwa kuwa moja hadi sasa. Aina hii ya tembo ni ndogo kuliko ile ya awali, kwa hiyo, kwa ujumla, kawaida hupima kuhusu mita 2.5 kwa urefu. Kitu cha kushangaza ambacho pia kinamtofautisha na tembo wa savanna ni kwamba meno yake yana rangi ya waridi.
Tembo wa msitu wa Kiafrika ndiye aliye hatarini zaidi kuliko wote, kwani ameainishwa Aliye Hatarini Kutoweka na IUCN.
Kuna tembo wangapi?
Kama tulivyokwisha sema, kulingana na IUCN, tembo wote wa Asia na tembo wa msituni wa Afrika wako katika hatari ya kutoweka, wakati tembo wa msitu wa Afrika wako hatarini kutoweka. Ikumbukwe kwamba IUCN yenyewe inaonyesha kwamba, katika baadhi ya maeneo, idadi ya tembo wa savanna ya Afrika inaongezeka, hivyo inawezekana kwamba uainishaji wake utabadilika katika siku zijazo. Kwa upande mwingine, idadi ya tembo wa misitu barani Afrika imepungua kwa hadi 86% katika miaka 30 iliyopita, takwimu ya kutisha ambayo imesababisha shirika kuainisha kama hatari kubwa ya kutoweka.
Kuhusu idadi ya tembo waliopo, IUCN inaendelea kudumisha takwimu zilizotolewa mwaka 2016, ambazo zinaonyesha kuwa kuna takriban 415,000 za tembo wa Afrika, akiongeza aina zote mbili. Hata hivyo, kudumisha takwimu hiyo haimaanishi kwamba spishi hiyo imedumishwa, kwa kuwa tayari tumeona kwamba tembo wa msitu wa Afrika wanapungua, huku baadhi ya tembo wa savanna wakiongezeka. Kuhusu Tembo wa Asia inakadiriwa kuwa kuna kati ya watu 40 na 50,000 , kulingana na makadirio ya hivi punde yaliyokusanywa na IUCN mwaka wa 2018.
Ingawa idadi hiyo inaweza kuonekana kuwa kubwa ikilinganishwa na wanyama wengine walio katika hatari ya kutoweka, idadi ya tembo inaendelea kupungua.
Kwa nini tembo wako hatarini? - Sababu
Kwa kuzingatia jinsi idadi ya watu ilivyo ndogo, mtu hujiuliza: ni sababu zipi zinazosababisha tembo kuwa katika hatari ya kutoweka? Vizuri, hapa kuna vitisho kuu:
- Ujangili. Ujangili ndio tatizo kubwa linalowakabili tembo kwani wanauawa kwa ajili ya meno na nyama zao.
- Upotevu na mgawanyiko wa makazi Maendeleo ya maeneo ya makazi na utalii katika makazi ya tembo yamesababisha mifugo kuhamia maeneo ya mbali zaidi katika kujaribu kupata chakula wanachohitaji ili kuishi.
- Kilimo. Maendeleo ya kilimo katika makazi ya tembo pia husababisha upotezaji wa maeneo yao ya kuishi. Vile vile hufanyika kwa unyonyaji wa mafuta na uchimbaji madini.
- Shughuli za watalii Mambo mengine ambayo yamekuwa tishio kwa tembo ni matumizi waliyopewa kwa maendeleo ya utalii au shughuli za burudani. Kwa sababu hiyo, tembo hukamatwa ili kutumika kama njia ya usafiri au burudani katika sarakasi au sherehe, ambapo wananyanyaswa na kulazimishwa kufanya kazi ya kulazimishwa.
- Vita. Migogoro ya kivita ambayo inazikumba nchi nyingi za Kiafrika imekuwa tatizo kwa viumbe hao ambao rasilimali zao za mimea zimepungua na maji yanachafuliwa kutokana na shughuli za kibinadamu.
- Mabadiliko ya tabianchi. Ukame unaosababishwa na mabadiliko ya tabianchi pia husababisha vifo vya wanyama hao kwa kukosa chakula na maji.
Jinsi ya kuwaokoa tembo walio hatarini kutoweka?
Kwa sasa, kuna hatua kadhaa zinazoweza kufanywa kusaidia katika uhifadhi wa tembo, ambazo nyingi lazima zitekelezwe na mashirika katika nchi wanazoishi wanyama hawa. Miongoni mwa hatua za kuwasaidia tembo, zifuatazo zinajitokeza:
Tokomeza ujangili
Katika juhudi za kupunguza mauaji ya tembo, serikali barani Asia na Afrika zimechukua hatua kudhibiti na kutokomeza kabisa ujangili. Ili kufanya hivyo, wameweka vikwazo kwa watu waliokamatwa wakiwinda, kuanzia kutoka faini hadi miaka kadhaa jela Pamoja na hayo, bado ni vigumu kuhakikisha usalama wa tembo, kwa sababu wanakaa maeneo makubwa ya eneo na kusafiri mamia ya kilomita kutafuta chakula.
Msaada kutoka kwa misingi ya mazingira
Kwa sasa, misingi mbalimbali inasaidia kuwalinda tembo; Hizi ni pamoja na Save the Elephants, iliyoko Kenya, na Save the Elephants Foundation, nchini Thailand. Wote wawili wana jukumu la kutunza tembo ambao wameteswa au wamekuwa wahasiriwa wa unyanyasaji, kwani ni pamoja na mipango ya ukarabati na utalii wa mazingira kwa watu.
Epuka kununua vitu vilivyotengenezwa kwa pembe za ndovu
Kutonunua vitu vya meno ya tembo ni njia mojawapo ya kusaidia kukomesha ujangili, kwani mara nyingi tembo wanauawa kwa ajili ya meno yao tu. Kadhalika, kutokuza shughuli za kitalii zinazojumuisha wanyama kama tembo ni njia nyingine ya kuwaokoa.
Kuchangia uhifadhi wa mazingira
Mojawapo ya matishio makubwa kwa tembo ni uharibifu wa makazi yake, kwa kuwa huathiri moja kwa moja uhai wa idadi ya watu.
